Οι προθεσμίες, οι εκπτώσεις, τα πρόστιμα, οι εξαιρέσεις
Κίνδυνο μεγάλων προστίμων και κατεδάφιση του κτίσματος αντιμετωπίζουν όσοι ιδιοκτήτες δεν τα τακτοποιήσουν μέσα στις επόμενες 185 ημέρες!
Όσα αυθαίρετα δεν δηλωθούν έως τις 8 Νοεμβρίου, τότε οι ιδιοκτήτες τους θα κληθούν να πληρώσουν υπέρογκα πρόστιμα, ενώ θα είναι «νεκρά» για οποιαδήποτε διαδικασία δικαιοπραξίας (μεταβίβαση, γονική παροχή, δωρεά κ.λπ.). Επιπλέον, οι… αμελείς ιδιοκτήτες τους θα μπλέξουν σε μια ατέρμονη διαδικασία με γραφειοκρατικά προβλήματα και εμπόδια. Σύμφωνα με στοιχεία των μηχανικών, το 50% των αυθαιρέτων σε ολόκληρη την επικράτεια δεν έχει δηλωθεί, με ό,τι συνεπάγεται κάτι τέτοιο για τους ιδιοκτήτες τους. Επιπλέον, βαθύτερα θα βάλουν το χέρι στην τσέπη όσοι τα «νομιμοποίησαν» και θα αναγκαστούν να τα μεταβιβάσουν με συμβολαιογραφική πράξη ή κάνοντας τις σχετικές εγγραφές στο Κτηματολόγιο. Τα αδήλωτα αυθαίρετα θα μπαίνουν στη λίστα των κατεδαφιστέων. Οι πολιτικοί μηχανικοί, ακόμη και τώρα, συστήνουν στους ενδιαφερομένους να σπεύσουν το συντομότερο δυνατόν, καθώς στο μέλλον καμία μεταβίβαση δεν θα μπορεί να γίνει χωρίς την παροχή πιστοποιητικού νομιμότητας από μηχανικό.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του πληροφοριακού συστήματος του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος, από τη διαδικασία τακτοποίησης των αυθαιρέτων έχουν εισπραχθεί 2,2 δισ. ευρώ και εκκρεμεί περίπου 1 δισ. ευρώ από τις εναπομείνασες δόσεις. Από τα ίδια στοιχεία, προκύπτει ότι το 25% των κτισμάτων δεν έχουν οικοδομική άδεια, ενώ το 75% έχει. Από το συνολικό ποσό των προστίμων το 28% αφορά κτίσματα χωρίς οικοδομική άδεια και το υπόλοιπο 72% αυτά που έχουν. Επιπλέον, το 30% των δηλώσεων αφορά σε ακίνητα εκτός σχεδίου και το υπόλοιπο 70% εντός.
Σημειώνεται ότι ο τελευταίος νόμος για τα αυθαίρετα έχει κριθεί συνταγματικός από το Συμβούλιο της Επικρατείας, κάτι που… λύνει τα χέρια όσων έχουν προχωρήσει σε τακτοποίηση κτισμάτων, ενώ αποτελεί δέλεαρ για όσους δεν έχουν προχωρήσει στις σχετικές διαδικασίες. Σε κάθε περίπτωση, οι ιδιοκτήτες μη τακτοποιημένων αυθαιρέτων έχουν να επιλέξουν ανάμεσα στην τακτοποίηση και τη διατήρηση της παρανομίας. Στην πρώτη περίπτωση σώζουν το ακίνητό τους, ενώ στη δεύτερη μπορεί να πληρώσουν πολλά περισσότερα για ανέγερση και διατήρηση, έχοντας όμως και την εναλλακτική της «αυτο-κατεδάφισης» με την πληρωμή παραβόλου.
Εκτός των παραπάνω, οι ιδιοκτήτες των αυθαιρέτων δεν θα μπορούν να τα κτηματογραφήσουν στο μέλλον όταν πρόκειται να προχωρήσουν σε κάποια πράξη μεταβίβασης. Όσοι τα έχουν νομιμοποιήσει, θα αναγράφεται στο συμβόλαιο μεταβίβασης στο Κτηματολόγιο με βάση τη βεβαίωση καταλληλότητας από τον πολιτικό μηχανικό και αφού έχει πληρωθεί ή πληρώνεται κανονικά το πρόστιμο.
Ποιοι εξαιρούνται και ποιοι πληρώνουν
Η παλαιότητα του ακινήτου αποτελεί το κριτήριο διαχωρισμού τόσο ως προς την εξαίρεση όσο και ως προς την επιβολή μειωμένων προστίμων.
Ειδικότερα, σύμφωνα με τον τελευταίο νόμο της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ (Ν. 4495/17), υπάρχουν οι εξής 5 κατηγορίες:
1. Οι αυθαίρετες κατασκευές ή χρήσεις που είχαν ολοκληρωθεί πριν από τις 9/6/1975 εξαιρούνται οριστικά από την κατεδάφιση με την καταβολή παραβόλου 250 ευρώ και χωρίς την καταβολή ενιαίου ειδικού προστίμου.
2. Οι αυθαίρετες κατασκευές ή χρήσεις οι οποίες είχαν ολοκληρωθεί πριν από τις 31/12/1982 εξαιρούνται οριστικά από την κατεδάφιση με την καταβολή παραβόλου και την καταβολή ενιαίου ειδικού προστίμου.
3. Οι αυθαιρεσίες μικρής κλίμακας εξαιρούνται οριστικά από την κατεδάφιση με την καταβολή παραβόλου 250 ευρώ και χωρίς την καταβολή ειδικού προστίμου (εξωτερική μόνωση, μικρή μεταβολή των διαστάσεων μπαλκονιών, αλλαγή διαστάσεων και θέσης ανοιγμάτων, βόθροι και δεξαμενές νερού, αποθήκες έως 15 τ.μ., πρόχειρες κατασκευές κ.ά.).
4. Οι αυθαίρετες κατασκευές ή χρήσεις οι οποίες έγιναν μετά την 1/1/1983. Οι κατασκευές αυτές τακτοποιούνται και εξαιρούνται οριστικά από την κατεδάφιση με την καταβολή αντίστοιχου παραβόλου και την καταβολή ειδικού προστίμου, εφόσον δεν παραβιάζονται σε ποσοστό μεγαλύτερο του 40% τα πολεοδομικά μεγέθη κάλυψης και δόμησης, αλλά και μεγαλύτερο του 20% το πολεοδομικό μέγεθος του ύψους που προβλέπονται από τους όρους δόμησης της περιοχής ή αυτούς που ίσχυαν κατά τον χρόνο έκδοσης της οικοδομικής άδειας και δεν υπερβαίνουν τα 250 τ.μ. για χρήση κατοικίας ανά ιδιοκτησία και μέχρι τα 1.000 τ.μ. κτιρίου συνολικά, καθώς και τα 1.000 τ.μ. για τις λοιπές χρήσεις.
5. Οι αυθαίρετες κατασκευές ή χρήσεις, που δεν ανήκουν σε μία από τις προαναφερόμενες κατηγορίες, τακτοποιούνται για 30 έτη με την καταβολή αντίστοιχου παραβόλου και την καταβολή ειδικού προστίμου. Επιτρέπονται η μεταβίβαση και η σύσταση εμπράγματου δικαιώματος επ’ αυτών μετά την υπαγωγή τους. Οι κατασκευές αυτές μπορεί να εξαιρεθούν οριστικά της κατεδάφισης με την αγορά Συντελεστή Δόμησης όταν δημοσιευθεί η σχετική Υπουργική Απόφαση.
Παράδειγμα προστίμου ανάλογα με την παλαιότητα
Για κτίριο 100 τ.μ. το οποίο βρίσκεται σε περιοχή με τιμή ζώνης 1.000/τ.μ., το πρόστιμο προ του 1975 διαμορφώνεται στα 10.000 ευρώ, ενώ για κτίσματα προ του 2003 ο συντελεστής παλαιότητας μεταβάλλεται αναλόγως. Αν το κτίσμα είναι του 2002, τότε το πρόστιμο ανέρχεται σε 18.500 ευρώ, ενώ αν είναι από 2003-2011, τότε αυξάνεται στα 30.000 ευρώ.
Τα «κλειδιά» για μικρότερα πρόστιμα
Μικρότερα πρόστιμα προβλέπονται για όσους έχουν παλαιότερα ακίνητα, ενώ, όπως είναι γνωστό, μετά τις 28 Ιουλίου 2011 κανένα αυθαίρετο δεν μπορεί να τακτοποιηθεί.
Πιο συγκεκριμένα:
1. Τα αυθαίρετα προ του 1955 είναι εξ ορισμού τακτοποιημένα και δεν επιβάλλεται κανένα πρόστιμο, ενώ επιτρέπεται κανονικά η μεταβίβασή τους χωρίς τακτοποίηση. Παράλληλα, στις περιπτώσεις που προβλέπεται μελέτη στατικής επάρκειας, τότε το ειδικό πρόστιμο μειώνεται κατά 10%.
2. Στην περίπτωση που προκύψει, από τη σχετική μελέτη, η ανάγκη στατικής ενίσχυσης, τότε ισχύουν μειώσεις στην καταβολή των προστίμων που φθάνουν το 60% ανάλογα με τις περιοχές σεισμικής επικινδυνότητας.
3. Τα αυθαίρετα που ανεγέρθηκαν μεταξύ 1955 και 1975 νομιμοποιούνται με την καταβολή παραβόλου 250 ευρώ χωρίς την πληρωμή προστίμου, ενώ όσα έχουν κτιστεί από το 1975 έως το 1982 τακτοποιούνται με την καταβολή παραβόλου και του 15% του προστίμου. Όσα χτίστηκαν από την 1/1/1983 έως την 1/1/1993 τακτοποιούνται με την καταβολή παραβόλου και την πληρωμή του 60% του προστίμου.
4. Για αυθαίρετες κατασκευές και αυθαίρετη αλλαγή χρήσης από την 1/1/1993 έως την 31/12/2003, καταβάλλεται το 80% του προστίμου. Ολόκληρο το πρόστιμο τακτοποίησης καταβάλλεται για τα αυθαίρετα που ανεγέρθηκαν από 1/1/2004-28/07/2011.
5. Όσοι τακτοποίησαν τα αυθαίρετά τους έως τις 9 Οκτωβρίου 2018 είχαν έκπτωση 20% επί των προστίμων.
6. Όσοι τακτοποίησαν τα αυθαίρετα τους από τις 10 Οκτωβρίου έως τις 8 Απριλίου, το πρόστιμο μειώνεται κατά 10%.
Σημειώνεται ότι το πρόστιμο εξοφλείται σε 100 δόσεις με ελάχιστη δόση 50 ευρώ, ενώ στην περίπτωση εφάπαξ καταβολής παρέχεται έκπτωση 20%. Επιπλέον, όσοι καταβάλλουν προκαταβολικά το 30%, τότε θα παίρνουν έκπτωση 10%. Σημειώνεται ότι ο χρόνος κατασκευής ενός αυθαίρετου κτίσματος ή εγκατάστασης μιας αυθαίρετης χρήσης αποδεικνύονται μόνο με επίσημα δημόσια έγγραφα και αεροφωτογραφίες σε συνδυασμό με την τεχνική τεκμηρίωση του μηχανικού. Εξυπακούεται ότι όταν ένα ακίνητο δεν έχει τακτοποιηθεί, τότε δεν μπορεί να μεταβιβαστεί. Αξίζει επίσης να αναφερθεί ότι το 50% των προστίμων καταλήγει στο «Πράσινο Ταμείο», ενώ από 25% μοιράζονται περιφέρειες και δήμοι.
Ποιοι δικαιούνται έκπτωση
Σημαντικές μειώσεις προστίμων για χιλιάδες ιδιοκτήτες ακινήτων που ανήκουν σε «ειδικές κοινωνικές κατηγορίες» προβλέπει ο νόμος για την τακτοποίηση αυθαιρέτων.
Ειδικότερα:
1. Οι μακροχρόνια άνεργοι θα καταβάλουν το 30% του προστίμου, ενώ οι δικαιούχοι επιδόματος κοινωνικής αλληλεγγύης το 20%.
2. Παρέχεται έκπτωση 85% σε ΑμεΑ και πολυτέκνους για τακτοποίηση κατοικίας, ανεξαρτήτως αν πρόκειται για κύρια ή άλλη.
3. Δίνεται έκπτωση 85%, σε Άτομα με Ειδικές Ανάγκες με ποσοστό αναπηρίας 80% καθώς και πρόσωπα που επιβαρύνονται φορολογικά από άτομα αυτής της κατηγορίας με ατομικό εισόδημα έως 40.000 ευρώ ή οικογενειακό εισόδημα έως 60.000 ευρώ.
4. Έκπτωση 80% για τακτοποίηση μόνο της κύριας κατοικίας παρέχεται σε ΑμεΑ με ποσοστό αναπηρίας 67% καθώς και σε πρόσωπα που επιβαρύνονται φορολογικά από άτομα αυτής της κατηγορίας με ατομικό εισόδημα έως 18.000 ευρώ ή οικογενειακό έως 24.000 ευρώ.
5. Έκπτωση 80% παρέχεται σε παλιννοστούντες ομογενείς με εγγραφή στα μητρώα ή στα δημοτολόγια δήμου ή κοινότητας.
6. Έκπτωση 80% παρέχεται σε πολυτέκνους με ατομικό εισόδημα έως 40.000 ευρώ ή οικογενειακό έως 80.000 ευρώ. Επιπλέον, υπάρχει και έκπτωση 50% για τακτοποίηση β΄ κατοικίας εφόσον είναι μικρότερη των 80 τ.μ..
7. Έκπτωση 70% για τακτοποίηση μόνο της κύριας κατοικίας δίνεται σε τριτέκνους με ατομικό εισόδημα έως 25.000 ευρώ ή οικογενειακό έως 40.000 ευρώ και σε μονογονεϊκές οικογένειες με ατομικό εισόδημα έως 25.000 ευρώ ή οικογενειακό έως 40.000 ευρώ.
8. Έκπτωση 60% παρέχεται στην περίπτωση εκπόνησης στατικής μελέτης σε περιοχές με σεισμική επικινδυνότητα 3 (π.χ. Νησιά Ιονίου), μειώνεται στο 50% για περιοχές επικινδυνότητας 2 (Αττική, Δωδεκάνησα, Ανατολικό Αιγαίο) και στο 30% για περιοχές με επικινδυνότητα 1 (Μακεδονία, Θράκη).
9. Δίνεται έκπτωση 30%-50%, ανάλογα με τα τετραγωνικά του ακινήτου, εφόσον έχει ολοκληρωθεί η ενεργειακή αναβάθμιση.
10. Μειώνονται τα πρόστιμα για τα κτίσματα που δεν διαθέτουν οικοδομική άδεια, αλλά έχουν υπερβάσεις μικρότερες από 100 έως 500 τ.μ. Το ίδιο ισχύει και για τις αυθαίρετες κατασκευές που ανεγέρθηκαν μεταξύ 1983-1993, ενώ εξακολουθούν να ισχύουν οι απαγορεύσεις υπαγωγής των αυθαιρέτων που βρίσκονται σε αιγιαλό, δάση, ρέματα, κοινόχρηστους και αρχαιολογικούς χώρους.
10. Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι προβλέπονται δωρεάν νομιμοποιήσεις σε ακίνητα του Υπερταμείου, της Εκκλησίας και των Παλαιοημερολογιτών, καθώς και σε αυθαίρετα αθλητικών σωματείων.
Πηγή: Παρασκήνιο (ΔΕ 20/5/19)
Δείτε ακόμα:
Ακολουθήστε το eisodima.gr για περισσότερες χρηστικές ειδήσεις!
 |  |  |